به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پیام دلیجان؛ به نقل از تسنیم، با نزدیک شدن به ایام برگزاری حج تمتع که بزرگترین کنگره سالانه مسلمانان جهان و نمادی بی‌بدیل از همگرایی و همدلی امت اسلامی است، ضرورت پرداختن به ابعاد گوناگون این فریضه الهی بیش از پیش احساس می‌شود.
حج، فراتر از یک عمل عبادی فردی، بستر بی‌نظیری برای تبادل فرهنگی، تعاملات اجتماعی، و حتی بسترسازی برای دیپلماسی و تقریب دیدگاه‌های مسلمانان از ملّیت‌ها و مذهب‌های گوناگون است.
برای واکاوی این ظرفیت و به‌ویژه نقش آن در تقویت پیوندهای میان مسلمانان و تعاملات فرهنگی در سطح بین‌الملل، گفت‌وگویی ترتیب داده‌ایم با “محمدحسین انصاری” رایزن فرهنگی ایران در بوسنی و هرزگوین و درباره مسائلی همچون نقش محوری حج در پیوند فرهنگی و اجتماعی مسلمانان از سراسر جهان، ظرفیت‌های بالقوه این فریضه برای تعامل و گفت‌وگو با نخبگان و اندیشمندان کشورهای مختلف، به گفت‌وگو نشسته‌ایم که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
تسنیم: نظرتان را درباره نقش حج در پیوند فرهنگی میان مسلمانان و تقویت هویت اسلامی بفرمایید.
در مورد نقش حج در پیوند فرهنگی میان مسلمانان باید گفت که حج اساساً و به خودی خود یک مفهوم و یک کنش فرهنگی است. اگر به تعریف فرهنگ مراجعه کنیم، در آن داریم که فرهنگ مجموعه‌ای از دانش‌ها، باورها، هنر، قوانین، آداب و رسوم اجتماعی و عادات افراد در یک گروه و در جامعه است.
سنت حج نیز در سالیان طولانی به بخشی از هویت فردی و اجتماعی مسلمانان در نقاط مختلف جهان تبدیل شده و با سبک بومی آن‌ها نیز درآمیخته است. کنگره سالانه حج فرصتی است که همه این فرهنگ‌ها حول یک هدف واحد به هم بپیوندند و با یکدیگر تعامل کنند.
نکته حائز اهمیت این است که مسلمانان از هر نقطه‌ای از جهان با بهترین نسخه و وجه فرهنگی شخصی و اجتماعی خود در این رویداد معنوی شرکت می‌کنند و آن را با هم‌کیشان خود به تعامل و ارائه می‌گذارند. در واقع، مردمی از نژادهای مختلف در یک بازه زمانی و مکان مشخص گرد هم می‌آیند و مجموعه‌ای از باورها، قوانین و آداب و رسوم اجتماعی خود را ارائه می‌کنند و از قوانین واحدی پیروی می‌کنند که این خود منجر به ایجاد یک فرهنگ جمعی میان مسلمانان می‌شود.
وقتی بحث از همگرایی میان مسلمانان پیش می‌آید، ما باید به اصول اساسی و مشترک میان همه مسلمانان رجوع کنیم؛ ارزش‌هایی مثل عدالت، برابری، آزادی‌خواهی، محبت به همنوع و ارزش‌های این‌چنین باید مد نظر قرار بگیرد. تقویت هویت اسلامی و همگرایی مسلمانان نیز باید حول همین موضوعات شکل بگیرد. در واقع، باید هنر، دانش، باورها و آداب و رسوم مسلمانان از اقصی نقاط جهان در مسیر تحقق این ارزش‌های اشاره شده جهت‌دهی شود. امروز، موضوع فلسطین مهم‌ترین مسئله جهان اسلام و دغدغه همه مسلمانان است.
حمایت از فلسطین یک آزمون برای همه مسلمانان نسبت به پایبندی حقیقی به ارزش‌های اسلامی است و کنگره حج فرصتی است تا جامعه اسلامی حمایت حقیقی خود را از آرمان فلسطین اعلام کند و از این طریق و حول محور فلسطین، هویت اسلامی و همگرایی فرهنگی ایجاد شود.
تسنیم: از ظرفیت حج چگونه می‌توان برای تعامل با نخبگان فرهنگی کشورهای مسلمان استفاده کرد؟
برخی از افرادی که در موسم حج در این مراسم شرکت می‌کنند از نخبگان جامعه خود هستند و در خصوص کشور بوسنی و هرزگوین نیز این امر صدق می‌کند. سالانه حدود هزار نفر از این کشور به حج مشرف می‌شوند که عموماً از افراد سطح بالای اجتماعی و نخبگان این جامعه هستند.
دستگاه‌های مختلف از جمله سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از طریق رایزنی‌های فرهنگی سعی می‌کنند که در این ایام زمینه ملاقات بین مسئولین حج دو کشور و نخبگان مذهبی و دینی دو کشور را فراهم کنند و از چندی قبل از برگزاری موسم حج، مکاتبات و هماهنگی‌های لازم انجام می‌شود تا در ایام حج این ملاقات‌ها و این تعاملات صورت بگیرد و الحمدلله در سالیان گذشته نیز این اتفاق رخ داده است.
یکی از جنبه‌های حج که موجب همگرایی فرهنگی میان مسلمانان می‌شود، آداب و رسوم مشترکی است که در این ایام در میان همه مسلمانان رواج دارد. این آداب و رسوم طی سالیان متمادی بومی‌سازی شده و با فرهنگ بومی و عرف اجتماعی کشورهای مختلف همسان‌سازی شده‌اند، اما وجوه اصلی و کلی آن‌ها شباهت‌های زیادی در سراسر دنیا دارد.
در کشور بوسنی و هرزگوین نیز حج از دیرباز نه‌تنها به عنوان صرفاً یک فریضه دینی، بلکه به عنوان یک آیین عمیقاً عبادی و روحانی شناخته می‌شده است. باور عمومی مسلمانان بوسنی و هرزگوین هم مثل مسلمانان بسیاری از نقاط جهان این است که حج یک نقطه عطفی در زندگی معنوی انسان و تحول معنوی در مسیر دینداری او است.
مسلمانان بوسنی، یا همان بوسنیاک‌ها، این عبارت را استفاده می‌کنند که فردی که قصد سفر حج دارد باید “حافظ حج” خودش باشد؛ یعنی اینکه پیش از سفر حج، از زمانی که محرم می‌شود و پس از آن، باید تغییراتی در زندگی خود ایجاد کند و بعد معنوی را در کردار و رفتار خود تقویت کند.
به همین جهت، در گذشته مردم معمولاً سفر حج را به دوران سالمندی و بازنشستگی موکول می‌کردند تا آن پختگی لازم در زندگی فردی‌شان ایجاد شود. اما طی سالیان اخیر، ترکیب جمعیتی زائران بوسنیایی نیز دستخوش تغییر شده و امروزه بیشتر شمار جوانان، تحصیل‌کردگان، اساتید دانشگاه، پزشکان، سیاستمداران و تاجران و کارآفرینان از اقشار مختلف و نسل جوان‌تر راهی حج می‌شوند و آمار آن‌ها رو به افزایش است. این افراد با جایگاه اجتماعی بالایی که دارند، نقش مهمی در الگوسازی دینی و اجتماعی در جامعه بوسنی ایفا می‌کنند.
هزینه سفر حج برای مردم بوسنی و هرزگوین حدود مبلغ ۵ تا ۶ هزار یورو است؛ لذا قشر خاصی از جامعه و واقعاً کسانی که به استطاعت مالی رسیده‌اند می‌توانند در این فریضه شرکت کنند و در واقع سهمیه سالانه این کشور حدود هزار نفر است.
تسنیم: شعار حج امسال با محوریت حمایت از مردم فلسطین به ویژه غزه مظلوم است؛ مردم بوسنی در طول جنگ اخیر علیه غزه چه واکنشی داشتند؟
همانطور که می‌دانیم، شعار حج امسال در راستای حمایت از مردم مظلوم غزه و فلسطین است. مردم بوسنی و هرزگوین در طی دو سال گذشته واقعاً حمایت بی‌نظیری را از مردم غزه نشان داده‌اند؛ تجمعات گسترده، راهپیمایی‌ها و حمایت‌های مالی خودجوش مردم از فلسطین در اروپا بی‌نظیر بوده است. به صورت خودجوش در بسیاری از اماکن شهری حتی فروشگاه‌ها و مغازه‌ها پرچم‌های فلسطین نصب شده و مردم برچسب‌های فلسطین را بر سینه چسبانده و از این طریق حمایت خود را اعلام کرده‌اند.
موسم حج هم همیشه در کنار اهمیت عبادی که داشته، یک بعد سیاسی ویژه هم داشته است. لذا امیدواریم امسال با توجه به اتفاقات تلخی که در غزه و فلسطین افتاده، یک حمایت حقیقی از آرمان فلسطین صورت بگیرد و جمعیت کثیری از مسلمانانی که در این رویداد بزرگ شرکت می‌کنند، حمایت خود را از مردم غزه و فلسطین نشان دهند و به طور عملی طرح‌هایی برای پایان دادن به این کشتار و وحشی‌گری که در غزه در برابر دیدگان همه مردم جهان اتفاق می‌افتد، پیشنهاد شود.
متأسفانه، به جهت سکوتی که از سوی قدرتمندان نسبت به این موضوع اتفاق می‌افتد، پایانی فعلاً بر آن متصور نیست و این یک نسل‌کشی حقیقی جلوی چشم و دیدگان همه مردم جهان دارد اتفاق می‌افتد. امیدواریم حج امسال یک نمایشی باشد از وحدت و همگرایی میان مسلمانان کشورهای مختلف حول موضوع فلسطین و شاهد پایان این جنایت باشیم. به امید خدا.
انتهای پیام/